İstihbarat yasasını yeniden düzenleyen Fransa'da özgürlük endişeleri artıyor

Fransa’da hükümet, Ocak ayında Paris'i kana bulayan terör saldırıları sonrası teröre karşı önlem paketinin önemli maddelerinden istihbarat yasasını çıkarmak için harekete geçti. Perşembe günü Bakanlar Kurulu’nda görüşülmesi beklenen yasa tasarısı, istihbarat birimlerine daha fazla kontrol imkanı tanıyor. Yasaya karşı çıkan özgürlük yanlısı dernekler ise hükümetin adımını "felaket, tehlikeli ve daha önce görülmemiş bir durum" ifadeleriyle değerlendiriyor.

İSTİHBARATA TEKNİK TAKİP YETKİSİ

Bakanlar kurulunda görüşülmesi beklenen yeni yasa tasarısı ile istihbarat birimlerine, terör şüphesi olan bir kişi hakkında yargı kararı olmaksızın ya da şüpheli hakkında herhangi bir soruşturma olmadan teknik takip imkanı veriyor. Fransız medyası, şimdiye kadar bu yöntemlerin illegal olarak özel birimlerce kullanıldığı, yeni yasanın sadece bu uygulamalara yasal kılıf oluşturacağını iddia etti.

Halen yürürlükte olan yasaya göre Fransa'da güvenlik birimleri, sadece açılan adli soruşturmalar neticesinde telefon dinlenmesi gerçekleştirebiliyor. Yeni yasa ile yargı kararı olmaksızın şüpheli şahsın telefon kayıtlarının yanı sıra görüntüsünün kaydedilmesinin de önü açılıyor. Yasaya göre istihbarat birimleri şüpheli gördükleri şahsın evine yargı kararı olmaksızın böcek ya da kamera koyabilecek. Şüpheli görülen kişilerin arabasına da yer takip imkanı veren GPS yerleştirebilecek. Ayrıca istihbarat birimleri, bilgisayara yüklenmesiyle aktif hale gelen ve klavyede basılan her tuşu bir dosyaya kaydeden tuş takip programı 'keylogger'ı da şüpheli şahısların bilgisayarına kurabilecekler. Kylogger'In kullanımı idari karara bağlanırken süre ise 2 ay ile sınırlandırıldı.

ÖZEL SORUŞTURMA TEKNİKLERİ YETKİSİ

Yeni yasa, ulusal savunma, dış politikada ulusal çıkarlar, ekonomik ve bilimsel çıkar, terörün önlenmesi ve kamu barışını bozacak toplu şiddet eylemlerinde istihbarat birimlerine özel soruşturma teknikleri kullanmasını yasal çerçeveye alıyor.

Bugüne kadar dinleme kararları, Güvenlik Müdahaleleri Kontrolü Ulusal Merkezi’nin (CNCIS) kontrolündeydi. Yeni yasa, bu kurumu lağvederek İstihbarat Teknikleri Kontrolü Ulusal Kontrol Komisyonu’nun (CNCTR) kurulmasını öngörüyor. Yeni kurum, telefon dinlemelerinin yanı sıra tüm istihbarat toplama imkanlarından da sorumlu olacak. Bu konuda yeni teknolojileri de yakından takip edecek. Yeni oluşturulacak kurum; yüksek hakimler, milletvekilleri ve bir kalifiye çalışandan oluşacak. Yeni kurum ayrıca uzmanlardan oluşan bir ekip tarafından da desteklenecek. Destek ekibinde de hakimler, bilişim mühendisleri ve kripto uzmanları yer alacak

İTİRAZ BAŞVURULARI İÇİN YENİ ADRES DANIŞTAY

Yeni hazırlanan yasa, teknik takibe alınan kişilerin, bunula ilgili yapacağı şikayet başvurularında atacağı adımları da yeniden belirliyor. Halen yürürlükteki uygulamaya göre teknik takibe alındığından şüphelenen kişi itiraz başvurusunu Güvenlik Müdahaleleri Kontrolü Ulusal Merkezi’ne yapıyordu. Yeni yasa ise itiraz başvurularını Danıştay'a yapılmasının önünü açıyor. Bunun için Danıştay içerisinde özel bir birim kurulması da yine gündemde.

"FELAKET, ÇOK TEHLİKELİ, DAHA ÖNCE GÖRÜLMEMİŞ BİR ADIM"

Bakanlar kurulunda görüşülecek yeni yasa tasarısına STK'lar ise sert tepki gösterdi. Fransa'da internet özgürlüğünü savunan en büyük dernek La Quadrature du Net, yeni yasayı "felaket, tehlikeli ve daha önce görülmemiş bir durum" ifadeleriyle değerlendirdi. Manuel Valls hükümetinin attığı adımın güçler ayrılığı ilkesi ve temel insan haklarından tarihi bir geri adım olduğu vurgulandı. Ayrıca hükümetin Ocak ayındaki terör saldırılarını suistimal ettiği ve bunu kullanarak vatandaşlarını gözetim altın almaya çalıştığı kaydedildi. NextInpact internet sitesinin Genel Yayın Yönetmeni Marc Rees, hükümetin 3 ay içerisinde ifade özgürlüğünün simgesi 'Ben Charlie'yim' den 'Ben seni takip ediyorum' düzeyine geldiğini aktardı.

FRANSA AİHM'DE MAHKUM OLMUŞTU

Bu arada iktidar partisi tarafından hazırlanan yeni yasa tasarısına ana muhalefet partisi Halk Hareketi Birliği'nden (UMP) de destek geldi. Nicolas Sarkozy'nin başkanlığını yaptığı parti, tasarıyı "dengeli ve tutarlı" olarak yorumladı. Partinin Genel Müdürü Frederic Pechenard, hükümetin adımını 'geç kalınmış bir yasa' ifadeleriyle değerlendirdi. UMP'nin yasa tasarısına evet oyu vereceğini kaydetti.

Fransa daha önce yargı kararı olmadan verilen dinleme kararları nedeniyle Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi nezdinde mahkum olmuştu. AİHM, 2005 yılında da Fransa'yı yargı kararı olmadan bir kişinin evine böcek yerleştirdiği için mahkum etmişti.