Deynek, yeni geliştirdiği formüle "Deynek 15’lisi" adını verdiğini söyledi. Bilinen 15 ile bölünebilme kuralının “3 ve 5 ile tam bölünen sayılar 15 ile de tam bölünür” şeklinde olduğunu, şimdiye kadar kullanılan bu kuralın 15 ile tam bölünen sayılarda kullanıldığını söyledi.
Deynek, ” bir sayının 15 ile bölümünden kalan sayı nasıl bulunacak ve bu kalan sayı kaç olacak? 1 mi, 2mi, 3 mü, 4 mü ...13 mü, yoksa 14 mü? İşte şimdiye kadar kullandığımız 15 ile bölünebilme formülü bu soruya cevap veremiyordu.” Deynek 15’lisi” formülü ile artık bu sorun ortadan kalkacak.Bir sayının 15 ile bölümünden elde edilen kalan rahatlıkla bulunabilecek.” Şeklinde ifade etti.
Matematik alanında buluş yapabilmenin çok zor olmasına rağmen,geride bıraktığımız yıllarda 5 tane formül bulmanın mutluluğunu yaşadığını söyleyen Deynek; önümüzdeki süreçte matematik bilimine katkıda bulunmaya devam edeceğini söyledi.
Deynek, 15 ile Bölünebilme Formülünü şöyle açıkladı:
“abcdef ” sayısının 15 ile bölünüp bölünemediğini tespit etmek için aşağıdaki yöntem uygulanır.
Sağdan başlanarak birler basamağındaki rakamın üzerine 1 yazıldıktan sonra geriye kalan diğer basamaklardaki rakamların üzerine de sağdan sola doğru 5 rakamı yazılır ve birler basamağı + (artı) ile işaretlendikten sonra diğer tüm basamaklar - (eksi) ile işaretlenir.
|
─ |
─ |
─ |
─ |
─ |
+ |
|
5 |
5 |
5 |
5 |
5 |
1 |
|
a |
b |
c |
d |
e |
f |
Yukarıdaki tabloya göre; aşağıdaki matematiksel işlem yapılır.
1.f ─ 5.e ─5.d─5.c─5.b─5.a işleminin sonucu 0 veya 15 in katı ise abcdef sayısı 15 ile tam bölünür.
Eğer sonuç 0 veya 15 in katı değilse, sayı 15 ile tam bölünmüyor demektir. Kalanı bulabilmek için çıkan sonucun (mod 15) deki değeri kalanı verir.
Yukarıda verilen 15 ile bölünebilme kuralına “DEYNEK 15’ lisi” denir.
Örnek 1: 432038 sayısını inceleyelim
|
─ |
─ |
─ |
─ |
─ |
+ |
|
5 |
5 |
5 |
5 |
5 |
1 |
|
4 |
3 |
2 |
0 |
3 |
8 |
1.8-5.(3+0+2+3+4)
= 8-5.12
= -52
432038 sayısı 15 ile tam bölünemez. Çünkü -52 sayısı (mod 15) te 8 e denktir. 432038 sayısı 15 ile bölündüğünde 8 kalanını verir.
Örnek 2: 4630154 sayısını inceleyelim
|
─ |
─ |
─ |
─ |
─ |
─ |
+ |
|
5 |
5 |
5 |
5 |
5 |
5 |
1 |
|
4 |
6 |
3 |
0 |
1 |
5 |
4 |
1.4-5.(5+1+0+3+6+4)
=4-5.19
= -91
4630154 sayısı 15 ile tam bölünmez.Çünkü -91 sayısı (mod 15) te 14 ‘e denktir. 4630154 sayısı 15 ile bölündüğünde 14 kalanını verir.
Örnek 3: 30121740 sayısını inceleyelim
|
- |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
+ |
|
5 |
5 |
5 |
5 |
5 |
5 |
5 |
1 |
|
3 |
0 |
1 |
2 |
1 |
7 |
4 |
0 |
1.0-5.(4+7+1+2+1+0+3)
= -90
-90 sayısı (mod 15) te 0’ a denktir. 30121740 sayısı 15 ile tam bölünür.
