Burası, yaşını doldurmuş ya da geçirdiği kaza sonrası kullanılamaz hale gelmiş araçların sökülüp yeniden ekonomiye kazandırıldığı yerlerden biri. Oto geri dönüşüm işlerinin yapıldığı bu yer İstanbul Avrupa yakasındaki Atatürk Organize Sanayi Bölgesi’nde bulunuyor. İşleticisi, İstanbul Sınırlı Sorumlu Oto Geri Dönüşüm İşletme Kooperatifi. Dükkanlarda en lüksünden orta hallisine, kaza geçirmiş her marka araca rastlamak mümkün. Bilenler, yedek parça teminini buradan yapıyor, çünkü piyasaya göre bir miktar ucuz.
Sistem şöyle işliyor; kaza yapan araç çekiciye yüklenerek parçalanacağı dükkanın yolunu tutarken, sahibi kooperatifin bürosunda aracının trafikten men işlemlerini yaptırıyor. Kooperatif yetkilileri, belgeleri emniyete ileterek aracın hurdaya ayrılması işlemini başlatıyor. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın sisteminden kontrol edildikten sonra aracın trafikten ilişiği kesiliyor. Bu arada söküm tesisine getirilen araç, ustalar tarafından incelemeye alınıyor ve hasar durumu tespit ediliyor. Yedek parça olarak kullanılabilecek kısımlar, büyük bir itina ile sökülüyor. Kalanı ise hurdaya ayrılıyor.
Yaptığı kazada arabasının ön kısmı büyük zarar gören Torun Nibat, aracını trafikten düşürmek isteyen vatandaşlardan birisi. Bu amaçla trafik şubesine gittiğinde kendisinden Bertaraf Formu talep ediliyor. Bunu da lisanslı firmalardan temin edebileceği söyleniyor. Nibat, yaptığı araştırma sonucu kooperatife ulaşıyor. İşlemleri tamamlandıktan sonra baba yadigarı aracı söküm için hazırlanırken, duygularını şöyle aktarıyor: “Aslında hurdaya çıkartmak istemiyordum ama mecburuz. Baba yadigârı olduğundan dolayı biraz hüzünlüyüz tabi.”
İstanbul Sınırlı Sorumlu Oto Geri Dönüşüm İşletme Kooperatifi Başkanı Metin Kırdan, kooperatifi yaklaşık 2 yıl önce 100 esnafla bir araya gelip kurduklarını anlatıyor. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın çıkardığı yasaya göre geri dönüşüm işlemini sadece lisanslı firmalar yapabiliyor. Bu noktaya dikkat çeken Kırdan, verdikleri hizmeti aracın pert olduğu zaman kolayca hurdaya çıkarılması olarak özetliyor. Geri dönüşüm için sökülen araçların sağlam parçalarını garantili olarak sattıklarını da belirten Kooperatif Başkanı, "Yetkili serviste satılan bir malzeme 5.000 lira iken, aynı malzeme bizde 1.000 lira. Arada 4.000 liralık fark var. Verdiğimiz mal arızalı çıktığında geri iade alıyoruz, değiştirip tekrar veriyoruz." şeklinde konuşuyor. Sadece İstanbul’da yılda 5 bin araç hurdaya ayrılarak geri dönüştürülüyor. Bu sayede ekonomiye yaklaşık 2 milyon TL’lik katkı sağlanıyor.
YEDEK PARÇA OLACAKSA ÖZENLE VE SABIRLA 2-3 GÜNE SÖKERSİN
Geri dönüşüm işlemi için tesise gelen araç önce sorumlular tarafından inceleniyor. Tesis sorumlusu Serkan Yanartaş, bu noktadaki işlemleri şöyle anlatıyor:
“Araç sahibine ilk önce Bertaraf Formu’nu imzalattırıyoruz. Tescil işlemi bittikten sonra hurdaya çıkan araç Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na ait siteden sistemimize düşüyor. Daha sonrada aracı alıp söküm işlemlerine başlıyoruz. İş güvenliği için ilk başta aküyü söküyoruz. Daha sonra aracın yakıt dahil olmak üzere tüm sıvılarını alıyoruz. Yeniden kullanılacak parçalarını yeniden kullanıma, geri dönüşüme gidecek parçalarını geri dönüşüme gönderiyoruz.”
Hasarsız parçaların sökümü, tekrar satılabilmesi için büyük özen istiyor. 1996 yılından beri bu mesleğin içinde olduğunu söyleyen tesisin söküm ve mekanik ustası Ahmet Zengin, söküm işleminin aracın hasar boyutuna göre değiştiğini kaydediyor. “Ağır hasarlı bir araçsa aşağı yukarı 2-3 saatte tamamen sökülmüş oluyor.” diyen Ahmet usta, fazla hasarı olmayan hurdaya ayrılacak ve tekrar kullanıma uygun olan parçaların sökümlerinin ise 2-3 gün sürdüğünü ifade ediyor.
HEPSİNİN HÜZÜNLÜ HİKÂYELERİ VAR
Otomobil tamirciliği dahil 30 yıldır bu işlerle uğraşan Mustafa Uygur ise araçların hurdaya çıkmasına yol açan kazalara ve hikayelerine dikkat çekiyor. Kendilerine ulaşan bu araçların hepsinin acı ve hüzünlü hikâyeleri olduğunu aktaran Uygur, yaşanan dramın pek çoğunun altında aşırı hızın yattığını belirtiyor.
"Keşke; gençlerimizi buralara toplayıp bunları bir gösterebilsek ve süratin ne kadar kötü olduğunu, sonucunun bu olduğunu gösterebilsek." diyen Uygur, sigortadan aldığı bir aracın hiç unutamadığı şu ibret verici hikayesini paylaşıyor:
"Her arabanın acı bir hikâyesi var. Bazıları ailelerini kaybediyor. Biz, bir aracı satın aldıktan sonra öğrendik ki; anne, baba ve 10 yaşında bir çocuk var. Araç bariyere çarpıp kaza yapıyor, takla atıyor. Kaza sonucunda anne, baba, çocuk vefat ediyor ama anne hamile. Hastanede bebek kurtuluyor. Annenin karnından bebeği alıyorlar; ne acıdır ki doğduğu anda annesini, babasını ve abisini kaybediyor. Bunun gibi binlerce hazin öyküler var. Süratin sonu bu; felaket."
Editör: TE Bilisim
