Zeytin, Muğlalı yüzlerce vatandaşın geçim kapısı

Muğla'da geçmişi 3 bin yıla dayanan, çeşitli medeniyetler tarafından şifa kaynağı olarak görülen zeytin ve zeytinyağı, günümüzde yaklaşık 2 bin 945 çiftçinin geçim kapısı. Türkiye'nin zeytin ve zeytinyağı üretiminin yüzde 10'luk kısmını karşılayan Muğla ve ilçelerindeki vatandaşların bir bölümü, geçimini bundan sağlıyor. Kasım ile ocak ayları arasında zor şartlarda toplanarak fabrikalarda zeytinyağına dönüştürülen zeytin, Muğla'da turizm ve kültür balıkçılığıyla birlikte halkın geçim kaynağı olmaya devam ediyor. Zeytin üretimiyle uğraşan ve farklı şehirlerde yaşayan aileler, hasat zamanında biraraya gelme fırsatı buluyor.

Gıda Tarım ve Hayvancılık Muğla İl Müdürü Nafiz Ekici, Muğla'da zeytinciliğin önemli bir geçim kaynağı olduğunu ifade ederek, "2011 yılı itibarıyla Türkiye genelinde 155 milyon 428 bin 192 adet zeytin ağacı bulunuyor. Muğla, 15 milyon 379 bin 873 adet ağaç varlığıyla bunun yaklaşık yüzde 10’unu kapsıyor." şeklinde konuştu. Ülke genelinde 1 milyon 750 bin ton zeytin üretimi yapıldığını kaydeden Ekici, "Muğla, 132 bin 101 tonla üretime katkı sağlamaktadır. Bu yıl tahmini 129 bin 272 ton zeytin üretimi öngörülmekte olup 118 bin 936 tonunun yağlık olarak işleneceği tahmin ediliyor. İlimiz genelinde ortalama 4-5 kg. zeytinden, yaklaşık 1 litre yağ elde ediliyor. Bu yıl zeytinyağı üretimi, 24 bin ile 30 bin litre arasında beklenmektedir. Muğla’da toplam 51 adet zeytin ve zeytinyağı işleme tesisi bulunuyor. 2011 yılında zeytin üreticilerimize, zeytinyağı primi desteğiyle 1 milyon 908 bin 826 lira ödeme yapıldı." dedi.

ZEYTİN HASADI

Zeytin hasadında toplama şekilleri, binlerce yıldan bu yana neredeyse hiç değişmedi. Asırlardır elle toplama ya da silkme yöntemi kullanılıyor. Ayrıca yere düşmüş zeytinler elle toplanıyor. Hasat, kasım ile ocak ayları arasında yapılıyor ve illere göre değişiklik gösterebiliyor. Hasatta genellikle silkme yöntemi kullanılıyor. Elle toplamada sağma veya taraklama yöntemi, yerden toplamada ise merdane veya fırça kullanılıyor. Günümüzde zeytin hasadında makineden de (sarsma ve yerdeki meyveleri emici ekipmanlarla toplama) yararlanılıyor. Uygulamada en fazla emek gerektiren yöntem elle toplama. Saatte en fazla 9-10 kg. zeytinin toplandığı bu yöntem, meyve sağlamsa en kaliteli zeytinyağı üretilmesini sağlıyor.

BAHÇEDEN SOFRAYA ZEYTİNYAĞI

Bahçeden toplanan zeytinler, önce türlerine göre ayrılıyor. Bölgede bulunan işleme fabrikalarına götürülen ve işçiler tarafından "huni" adlı çukura dökülen zeytinler, makine sistemiyle yapraklardan temizleniyor ve kırıcıda ezilip kırılıyor. Buradan çıkan hamura, karıştırma ve yoğurmadan sonra su veriliyor, posa ve şırası ayrıştırılıyor. Şıradan da yağ ve karasu ayrıştırılıp elde edilen yağ, filtre tankına alınıyor. Son tortuları ayıklanıp dinlenme tankına koyuluyor. Buradan doğal yağ güğüm, teneke ve şişelere dolduruluyor, halk pazarları ve marketler aracılığıyla sofralara ulaşıyor. Zeytinyağından geriye kalan pirina ise tekrar öğütülüp sabun yapımında kullanılıyor.

ANTİK ÇAĞIN PETROLÜ

Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dekan Vekili Prof. Dr. Adnan Diler ise antik çağda zeytin ve zeytinyağının önemine dikkat çekerek, "Girit'te yaptığımız kazılarda, zeytinle ilgili çok önemli eserlere ulaştık. Tunç Çağı'nda zeytinyağı, şarapla birlikte bütün Akdeniz'de çok önemli bir ihraç ürünüydü. Miken ve Girit krallarının gücü, aslında ticari boyutta zeytinyağı üretimi yapmalarının bir sonucudur. Bugün petrol neyse geçmişte de zeytin aynı şeydi. Sağlıkta, yakıt olarak, dinsel amaçla, sonsuz bir kullanım alanı vardı." diye konuştu.