Atatürk döneminde Türkçe Kur’an okunması ve Türkçe Mevlid okunması 3 Şubat 1932 günü Kadir Gecesinde yaşandı.
O gün tarihli Cumhuriyet gazetesi bu olayı şöyle anlatır:
“Dün gece Ayasofya Camiinde toplanan Elli bine yakın kadın- erkek Türk Müslümanlar, on üç asırdan beri ilk defa olarak Tanrı’larına kendi dilleriyle ibadet ettiler. Kalplerinden, vicdanlarından kopan en samimi, en sıcak muhabbet ve ananeleri ile Tanrı’larından mağfiret dilediler.
Ulu Tanrı’nın ulu adını semaları inleten vecd ve huşu ile dolu olarak tekbir ederken, her ağızdan çıkan tek bir ses vardı.
Bu ses, Türk dünyasının Tanrı’sına kendi diliyle taptığını anlatıyordu.
Ayasofya Camii daha gündüzden, saat 4’ten(16.00) itibaren dolmaya başlamıştı. Mihrabın bulunduğu hattan, son cemaat yerine kadar caminin içinde iğne atsan yere düşmeyecek derecede insan vardı. Herkes birbirine sevecen bir lisan ile muamele ediyor, yer kalmadığı halde çekilerek yer vermeye çalışıyordu.
Yatsı namazı yaklaşmıştı. Ayasofya dış kapıya varıncaya kadar insan dolmuş, pek çok kişi de dışarıda kalmıştı.
Caminin içinde yaklaşık 40 bin kişi olmak üzere toplam 70 bin kişi, bu 20 asırlık ibadetgahı doldurmuştu.
Ezan okundu. 20 tane güzel sesli hafızın iştirak ettiği bir müezzin heyeti ile teravih kılındı.
Müteakiben 20 güzel sesli hafız hep bir ağızdan tekbir almaya başladılar:
‘Tanrı uludur
Tanrıdan başka Tanrı yoktur
Tanrı uludur Tanrı uludur
Hamd O’na mahsustur.’
Caminin içindeki 40 bin kişi salavat getirdi. 40 bin kişi Türkçe tekbir aldı….
Mevlid’ten sonra Hafız Yaşar bey Tebareke süresini okudu, Müteakiben Hafız Rıza , Hafız Seyit, Hafız Kemal Burhan, Fethi Turhan beylerle yirmi hafız birer birer Muhtelif makamlardan Türkçe Kuran okudular. Her Sureden sonra Türkçe tekbir alınıyordu…..”
Mevlid yayınını Gazi'de dinledi. Çok beğendi. Ertesi akşam hafızları iftara davet etti. Her birine 200 er lira verdi.
Bu yayının tamamı Atatürk'ün talimatı üzerine radyolarda da naklen canlı olarak verildi. Camiye gelemeyenler de yararlandı.
Türkçe Kuran okunmuş, namaz kılınmıştır ancak Arapça ibadet asla yasaklanmamıştır.
Nitekim, camilerde Türkçe Kuran ve Türkçe Mevlid uygulaması sırasında , Atatürk hafızlara, ayetlerin önce Arapça haliyle okunmasını ve namazın bu şekilde kılınmasını fakat daha sonra ayet ve surelerin Türkçe karşılıklarının verilerek halka öğretilmesini emretmiştir.
Bu olaydan iki gün sonra 5 şubat 1932’de de Süleymaniye Camiinde de ilk Türkçe Hutbe irad edilmiştir.
KENAN ÖZEK
Kaynak: Turgut ÖZAKMAN- Cumhuriyet-Türk mucizesi
Haydar Baş- Atatürk
Editör: TE Bilisim
