İstanbul Büyükşehir Belediyesinde yaşanan mazbata olayı bana yakın tarihimizde yaşanan benzeri mazbata olaylarını hatırlattı. Bu vesile yakın tarihimizde, Cumhuriyetin henüz kuruluş döneminde yaşanan mazbata olaylarını sizlerle paylaşayım dedim.

 

Mazbata olaylarının ilki Gümüşhane de yaşanıyor. Mustafa Kemal’in 1. Meclisi sonlandırıp erken genel seçime götürdüğü 1923 seçimlerinde eski mebus Kadirbeyoğlu Zeki Bey de Gümüşhane'den mebus adayı oluyor. Ne var ki milletvekilleri tek tek Atatürk tarafından CHF (Cumhuriyet Halk Fırkası) kontenjanından seçilmiştir ve Meclis'e bağımsız mebus girmesi, dönemin iktidarı tarafından istenmemektedir.

 

Olayın bundan sonrasını Kadirbeyoğlu Zeki Bey'den dinleyelim: İlk intihab(seçim) için Kelkit Kazası'na emir verildi. Süvari, seyyar jandarma taburu kaza merkezini ihata ederek (kuşatarak) tabur kumandanı bir müfreze ile ayrıca belediye dairesini çevirip kendisi de içeri girdi. Aynı zamanda Jandarma Kumandanı, Kaymakam Vekili tedbir alarak o da Belediye dairesine dahil oldu. Binbaşı ve Jandarma Kumandanı: "-Biz emir aldık. Müntehib-i saniler (ikinci derece seçiciler) Hükümet'in gösterdiği zevata reylerini verecek. Vermedikleri takdirde biz verdirteceğiz. Başka münakaşa istemez" diyerek kesip atarlar.

 

Bunun üzerine Hacı Alaeddin Bey: "-Madem ki böyle emir aldınız. Böyle arzu ediyorsunuz. Bizler de kaza namına meb'us (millet vekili) intihabına iştirak etmiyoruz ve çıkıyoruz. Sizler de istediğiniz gibi oturabilirsiniz" deyip bütün müntehib-i sanilerle beraber belediye dairesini terkederek, kasaba içerisine dağılırlar.

Bir buçuk saat zarfında tesis eden tertibat temin edilerek, Kelkit Belediye Reisi'nin ve müntehib-i sânilerin aldığı vaziyet Mustafa Kemal Paşa'ya bildirilir.

Mustafa Kemal Paşa Belediye Reisi'ni telgraf başına çağırmalarını emreder. Reis Hacı Alaeddin Bey'i hanesinden çağırırlar.

 

Muhabere memuru Mustafa Kemal Paşa'ya, Belediye Reisi'nin hazır bulunduğunu ve aldığı vaziyeti haber vermesi üzerine:

İzmit Belediyesi’nden Türk kültürüne manidar bir hizmet! İzmit Belediyesi’nden Türk kültürüne manidar bir hizmet!

Mustafa Kemal Paşa: "-Hacı Bey, benim size gösterdiğim meb'uslara rey verecek olursanız, hem sizin hem de memleketiniz hakkında çok iyi olur ve siz de memnun kalırsınız. Zeki Bey'i biz boş bırakmayacağız. En yakın zamanda onu en büyük memuriyetlere koyacağız. Kelkit ahalisine de selamlarımı söyleyiniz. Tekrar ediyorum, Zeki Bey hakkında hiç merak etmeyiniz."

Hacı Alaeddin Bey: "-Paşam ellerinden öperim. Bu benim elimde değildir. Halk and içmiştir. Zeki Bey Umumi Harb'de bizim ölümüze tabut, dirimize beşik olmuştu. Bizi her türlü felaketten kurtarmış, harbden sonra da açlıktan ölüm derecesine gelen ahalinin imdadına yetişerek bize hem yiyecek ve hem de tohumluk temin etmiştir.

Mustafa Kemal Paşa: "-Binbaşı ve Jandarma Kumandanı orada mıdır?"

Sualine karşı da, muhabere memuru "Evet, buradadırlar paşam" cevabını verir.

Mustafa Kemal Paşa onlara hitaben: " -Çekiliniz ve intihabı serbest bırakınız. Bu nisbette azimkar olan bir halka fazla tazyik yapılamaz" der. (Kadirbeyoğlu Zeki beyin Hatıraları, s.185-186-187-188( özetle), Yayına Hazırlayan Ömer Faruk Lermioğlu, Sebil yay. 2007)

 



NOT :
Kadirbeyoğlu Zeki bey daha sonraki yıllarda da aynı sorunla karşılaşmıştır. Hilafetin ve Saltanatın kaldırmasına tek karşı oy veren ve meclis kürsüsünden haykıran kişidir. Bu nedenle mazbatası daha sonraki yıllarda verilmemiştir.

Editör: TE Bilisim