1-Pressel'i Asya Osmanlı Demiryolları Genel Müdürlüğüne getirmişti.(1872)
Bu proje parça parça inşa edilerek 1901-1908 yılları arasında Şam-Hicaz etabı(Hicaz: Suudi Arabistan'ın Batı bölgesi, Mekke, Medine, Taif'i de içine alan batı bölgesidir) tamamen bağışlarla yapılmıştır.
2-Bağışlarla yapılacağı açıklandığı zaman, başlangıçta başta Fransızlar ve İtalyanlar olmak üzere bu mega projenin yapılamayacağını, Osmanlı'nın Müslümanları sövüşleyeğini öne sürmüşlerdi. Hatta başta Fas ve Mısır Müslümanları da projeye inanmamış, süpheyle karşılamışlardı.
3-İlk büyük bağış 75.000 kuruş idi.
Bu bağışı Sadrazam yapmıştı. Başta Sultan ll. Abdülhamid olmak üzere Dönemin devlet erkanı ilk bağışlarla projeyi başlatınca başta Mısır, Fas, Hint ve Rusya’daki Müslümanlarda bağış yağdırmıştı. Mısır da hemen her ilçede yardım sandığı vardı...
4-Ve yine; başlangıçta projeye ilk finans Ziraat Bankasından alınan 100.000 liralık kredidir. İlk iki yıl yüzer bin lira sonraki yıllarda da 50 şer bin lira kredi verilecek idi. Ve böylece 1908 yılının sonuna kadar 480 bin lira kredi vermiştir. Bu durum çiftçilere krediyi olumsuz,
5-Etkilemiş olduğundan Ziraat Bankası, Osmanlı Bankasından faizle borç almıştır.
Haydarpaşa garı ile başlayıp Hicaz'da ve daha sonra da Basra'ya bağlanacak bu mega projeyi yabancı devletlere imtiyaz vermeden yerli ve milli kaynaklar ve bağışlarla yapmaktı hedef.
6-Proje ilerleyip Hicaz'a yaklaşıldıkça, imtiyaz elde edemediğinden başta İngilizler projeyi bedevi aşiretleri fonlayarak, kışkırttı ve Demiryolu inşaatına baskınlar yaptırarak büyük zarar verdirildi. Bedeviler tarihte ilk kez birleşip saldırdıkları için 15 bin asker korumasıyla,
7-inşaat ancak ilerleyebiliyordu. Bedevi kabileler tam bir gerilla harbi veriyor, askerlere askeri sahra taburu eşlik ediyor çok asker kaybediyorduk. Durum öyle bir hal almıştı ki, işçilere de silah dağıtılmıştı ama korkup kaçan işçiler yüzünden bu projeyi askerlerle yapıyorduk.
8-Askeri taburların işçi olarak çalışmasıyla maliyet Avrupalı şirketlerin yaptığı imalata göre yarı yarıya ucuzlatılmış ve 3.5 milyon liraya tamamlanmış idi.
Bunun 1.7 milyonu Şam-Hicaz arası inşaatların malzeme ve işçilik vb giderleriydi. (Dönemde Osmanlı bütçesi 18 milyon idi)
9-Bedevi saldırıları işi çok uzattığı için Bedevilerle uzlaşıldı, verilen imtiyazlar ile saldırılar durduruldu, taki 1916 da büyük Hicaz İsyanını yine İngilizler Mekke Emiri Şerif Hüseyin'e çıkarttırana kadar!
(323 km lik EL ULA-MEDİNE arası 1 Eylül 1908 de resmi törenle açıldı)
10-Bu mega projenin içinde;
Tam 2666 adet kagir köprü ve menfez vardı.
Yine; 7 tane demir köprü,
7 tane gölet,
9 tane tünel,
HAYFA, DER'a ve MAAN'da 3 fabrika,
KADEM'de lokomotif ve vagonların tamiratının yapıldığı büyük bir imalathane inşa edildi.
Ve yine;
11-MEDİNE'de 1 tamirhane,
HAYFA'da bir iskele, yine büyük bir istasyon, anbarlar, dökümhane, işçilere mahsus binalar, boruhane ve işletme binası yapıldı.
MAAN'da bir Otel,
TEBÜK ve MAAN'da birer Hastane,
DER'a ve SEMAH da birer büfe ve çeşitli yerlerde 37 Su Deposu yapıldı.
12-Hac mevsimi boyunca günde Şam-Medine arası karşılıklı üç sefer yapılıyordu.
Şamdan; pazartesi, Çarşamba, Cumartesi günleri saat 07.00 ile 10.00 arası, öğlenden sonra da 13.00 de kalkıyordu.
Medine'den de Salı, Perşembe ve Cuma günü yine aynı saatlerde kalkıyordu.
13-Hac döneminde fakir ve muhtaç hacıların trenlerde ücretsiz seyahatleri sağlanıyordu.
Daha önce Şam-Medine güzergahı develerle 40 günde katedilirken Hicaz Demiryoluyla 72 saate inmiştir. Yine Bu mega projede sadece Osmanlı vatandaşları istihdam edilmiştir.
14-HİCAZ DEMİRYOLLARI neden yerli sermaye, bağışlar ve askerle yapıldı diye bir soru gelmeden izah edeyim.
Başlangıçta İngilizler ve Fransızlara, sonra da denge unsuru olarak Almanlara verilen demiryolu imtiyazlarını sınırlayıp Milli imkanlarla yapmaya yönelmenin altında yatan,
15-temel sebeplerden biri, 1878 den itibaren İngiltere ve Fransa, Osmanlının toprak bütünlüğünü bırakmışlardı. Yine 1882 de İngilizlerin Mısır'ı işgal etmesi.
Yine Berlin Anlaşması öncesinde Kıbrıs'ı İngiltere’ye bırakmamıza rağmen Ruslara karşı bizim yanımızda olmamaları, yine;
16-1881'de Fransızların Tunus'a asker çıkarmaları, bu işgale İngilizlerin, Mısır işgaline de Fransızların ses çıkarmaları Osmanlı'nın durumdan ders çıkartıp milli politikalara yöneltmesine yol açmıştı. Almanlar da o dönem Rusya, İngiltere ve Fransa’ya karşı katalizör idi bize...
17-ll. Abdülhamid Almanlara yönelmekte çok haklıydı. Çünkü Almanlar diğer ülkeler gibi Osmanlımın toprağında gözü yoktu.
Yine İngilizler+Fransızlar+Ruslar gibi aralarında anlaşıp Osmanlıyı yok etmek istemiyorlardı.
Ruslar 1770 Çeşme baskını ve ardından 1774 Küçük Kaynarca Ant,
18-ile niyetini açıkça belli etmişti. Yine, NAVARİN(1827) ve SİNOP Baskınları(1853) ile donanmayı yok etmeyi amaçlamıştı. Bunda da maalesef başarılı oldular.
Küçük Kaynarca Ant.'yla Osmanlıdaki Ortadoksların hamiliğini, Osmanlı ise Rusya’daki Müslümanların hamiliğini kazanmıştı..
19-Bu Küçük Kaynarca anlaşmasıyla bir nevi Halifelik tesis edilmiştir.(Sultan l. Abdülhamid dönemidir-1774) Osmanlı'nın son dönemde kullandığı Halifelik yani Hilafet makamı bu anlaşmayla doğmuştur. Hilafet konusunda Yavuz Sultan Selim üzerinden yapılan rivayetler doğru değildir.
20-Şimdi bu konuyu niye yazdım?
Haydarpaşa garı,
Yukarıda bir kısmını aktardığım Osmanlı'da asırlarca süren acı tecrübelerden sonra milli anlayışa dönülmesi ile yapılan ilk milli projedir. Bu projeyi İstanbul'un simgesi yapıp Paris'in Eyfel Kuşesi gibi Turizmin gözbebeği yap-
21-yap-mak varken, ne idüğü belirsiz bir tabela şirketine peşkeş çekilmesi milletin vicdanını yaralar. Bu projeyi hem İBB, hemde Turizm Bakanlığı işbirliğinde çevresini de ıslah edip, yukarıda saydığım nedenlerden de ibret alıp Türkiyenin Yıldızı yapmak gereklidir.
22-Osmanlı ile Yeni Osmanlıcıların farkını yazmak da gerekti şimdi...
Osmanlının ilk 250-300 senesinde kurulan kurumlar bozulana kadar Osmanlıyı ayakta tutmuştu.
Bu kurumlardan bir kaçını aktarayım, günümüzün anlayışı ile ortak noktası var mıymış birlikte görelim...
23-Şühûdúl-hal: Osmanlı da jurisiz mahkeme olmazdı.
Çünkü Kadı bir yıllık görev süresindeydi, ve yine Muhtesib de bir yıl süreliydi. (Bu yüzden rüşvet ile yanlış kararlar alıp, birilerine iltimas geçilip şehrin ve komşuluk hukuku ihlal edilebilirdi.)
Yani bu ihalede Juri kim?
24-Kadıyan-ı fin-nar : (ateşteki kadılar demek) ,
(Yıldırım Beyazıt dönemi) Rüşvet alan Kadıları Samanlığa atıp yakıyordu. Baktılar ki ortada kadı kalmayacak mahkeme harcı alınıp kadıyı ve mahkemede çalışanları bu harcla doyurma kararı alındı. Yani döner sermayenin icadı başlar.
25-Osmanlı da Muhtesibler çok önemlidir kimse kafasına göre zam yapıp halkı kazıklayamaz. Muhtesiblerin her yerde adamları var, denetlerler.
Örn: Çocuğa para verip bakkala gönderip fiyatı ve kiloyu kontrol edenler muhtesibler, ilkinde uyarı,
2. sinde ise PABUCUNU DAMA ATARLAR
26-Osmanlı da herhangi bir ürünün fiyatı bellidir
Yani 'Narh" var.
NARH: ( Yani devlet tarafından belirlenmiş fiyatlar var, bunun üstünde satamazsın.)
Ve yine: Rüşveti önlemek için de MUHTESİB'den önden teminat akçesi alınıyordu.
Yani herkes Muhtesib de olamıyordu.
27-"PABUCU DAMA ATILDI"
Sözü nereden geliyor:
Her şehirde kaç dükkan, kaç terzi, kaç fırıncı olması lazım gibi bir disiplin vardı Osmanlı da.
Örn: Eksik gramajlı ekmek üretip halkını aldatan bir Fırıncının Pabucu bir ihtardan sonra Dama atıldı mı, o kimse daha o işi yapamazdı.
28-Ve yine Pabucu Dama atılan o fırıncı artık başka şehire de gidemez ve bazı şartlarla gitse bile o mesleği yapamazdı.
29-Peki bu kuralları ve kararları kim veriyordu?
Ahi teskilatı ve esnaf teşkilatıyla Muhtesib birlikte veriyorlardı.
Yine; bir yerden bir yere de taşınamıyorsun. Örn; Edirne'den İstanbul'a teyzeni ziyarete geliyorken bile şimdiki Çekmece İlçesindeki ilk Karakola imza veriyorsun
30-Yine girişte kendisi için Dr, hayvanı içinde Baytar kontrolü vardı, yani hastalık kontrolü var.
Yine; İstanbul'a çalışmaya mı geliyorsun? O zaman git Beyazıd'daki filanca Han'da kal derlerdi. Kafana göre ikamet edemiyorsun, Şimdi ki gibi gelip dükkan da açamıyorsun...
