Malumunuz olduğu üzere;
05 Ekim 2023 Perşembe günü “Türkiye Noterler Birliği ile Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan Cumhuriyeti ve Özbekistan Cumhuriyeti Noter Odaları heyetlerinin katılımıyla”;Türk Dünyası Noterler Birliği’nin kurulmasıyla ilgili “ortak mutabakat zaptı imzalandı”..!!
TÜRK Dünyası Noterler Birliği’nin kurulması , Türk dünyasının büyük düşünce adamı: Gaspıralı İsmail’in “Dilde ,Fikirde,İşte Birlik*” ülküsünün gerçekleşmesinde önemli bir adım olacaktır…
Emeği geçenleri kutluyorum.
Birliğimiz dirliğimiz huzurumuz daim ,yarınlarımız aydınlık,Türk Dünyasına hayırlı olsun…
Mutabakat zaptı İmza töreninde yapılan konuşmalar ve medyaya yansıyan durumdan anlaşıldığına göre;”Türk Dünyası Noterler Birliğinin, Türk devletleri arasında hukuk alanındaki ilişki ve iş birliğini daha da arttırması,Birliğe üye Türk devletlerinin birinde yapılan noterlik işlemlerinin;oluşturulacak entegrasyonla,diğer üye devletlerin sanki kendi ülkesinde yapılmış gibi hukuki etki ve sonuca imkân sağlaması,bu sayede örneğin;Türk devletlerinden birinde düzenlenen bir vekaletnamenin, aynı anda diğer üye ülkelerde de aynı hukuki güç ve etki’ye sahip bir şekilde işlem görmesi ve bu suretle;yurt dışı temsilciliklerinden sözü edilen vekaletname aslı’nın gönderilmesine artık gerek kalmaması hedefleniyor..!!
Bu düşünce-amaç ve hedef;”teorik olarak çok güzel”!!
*”Sözkonusu mutabakat zaptının içeriği,mahiyeti,detayı hakkında;bu hususta bir kaç teknik konu ve meseleye dair düşüncelerimi paylaşmak istiyorum..!!
*1-Milletlerarası hukuk bakımından;”mutabakat zabıtları-mutabakat muhtıraları*”;milletlerarası andlaşma’lar gibi DEĞİLDİR..!!
Metin içerisinde “AYRICA ve AÇIKÇA belirtilmemişse;
“doğrudan bağlayıcılığı yoktur”..!!
Oysa;1969 tarihli “Viyana Andlaşmalar Hukuku Sözleşmesine göre”;milletlerarası andlaşmalar;milletlerarası hukukun başta gelen kaynaklarından biridir..!!
Tarafların”hak ve yükümlülüklerini,onay merciini,onay belgelerinin nasıl teati edileceğini,andlaşmanın yürürlüğe girmesi,bağlayıcılığı,uygulanması ve takibi,ihlali halinde tatbik olunacak prosedür ve müeyyideleri açıkça gösterir”..!!
Taraflar;bu hususları bilerek-isteyerek,o konu kendileri için “kayda değer bir önem arzettiğinden”;antlaşmaya katılır-imzalar-onaylar parlamentosundan onay kanunu çıkarır,onay belgelerini teati eder ve antlaşmaya riayetle uygulamaya başlar..!!
Aynı riayeti;andlaşmaya taraf diğer devletlerden de “haklı olarak bekler”..!!
O y s a;”mutabakat zabıtlarında BU ÖZELLİKLER(milletlerarası hukuk açısından ve teknik manada..)yoktur..!!Bilakis;birbiriyle henüz “o konuda “bir milletlerarası andlaşma kuvvetinde-kapsamında bağlanmamış devletlerin;bu yöndeki,ileriye matuf düşüncelerinin sembolik bir nişanesi olarak;”bir mutabakat zaptı-ortak bildiri“imzalamaktadırlar..
Böyle bir belgenin;yukarıda milletlerarası antlaşmalar için saydığım”niteliği,özelliği,kapsamı ve hukuki gücü ve bağlayıcılığı yoktur”..!!
2-Böyle bir bağlayıcılık (teknik manada)olmayınca;”bu mutabakat zaptına dair;müteakip adımlar atılmazsa,ihlal vaki olursa ne yapılacak??
3-Andlaşma boyutuna ne zaman geçilecek??
4-Onay makamı ve merkezi makam neresi olacak??
5-Onay belgelerinin teatisi ;EN GEÇ HANGİ TARİHE KADAR YAPILACAK??
6-Teknik alt yapı,bilgisayar ağ yapısı,network bağlantıları-veri tabanı ve havuzu oluşturulması,entegrasyonu ve kullanılması nasıl olacak??
7-Bu birliğe üye olması düşünülen ülkelerin TÜMÜNDE HENÜZ ÇİP’li kimlik ve pasaportlar yaygınlaşmış değil,MUTABAKAT ZAPTINI İMZALAYAN ÜLKELERİN TAMAMI”dağılan Sovyet sisteminin etkisi altında uzun yıllar kalmış ve noterlik sistemi bakımından “DEVLETÇİ NOTERLİK SİSTEMİNE DAHİL ÜLKELER olduğu için;(atanmış;memur noter’ler görev yapıyor..!!).
Yani;sistem farkı var..!!Bizim hukuk ve noterlik sistemimizde
“resmi şekle tabi,dayanaklı,fotoğraflı yapılması zorunlu bir çok belge için;sözkonusu ülkelerde böyle bir zorunluluk yok..!!
Bizim;hukukumuza ve noterlik sistemimize göre;’KAMU DÜZENİNDEN SAYILAN PEK ÇOK İŞLEM;sözkonusu ülkelerin bir kısmında böyle değil.’..!!
Yani bir “MEVZUAT UYUMU(mevzuat senkronizasyonu)probleminin yaşanması ihtimali çok kuvvetli gibi görünüyor..!!
Bunlar nasıl aşılacak???
BU AMAÇLARIN GERÇEKLEŞEBİLMESİ İÇİN ÖNCELİKLE ALFABE BİRLİĞİ SAĞLANMALIDIR…
Ortak eğitim çalışmaları,sempozyumlar gerekecek…
Tüm bu çalışmaların,alt yapı ve donanım ile,fiziki-teknik -elektronik/digital entegrasyon çalışmalarının masrafları kime ait olacak??
Bu masrafları kim karşılayacak??
Bu hususlarda”EN BAŞTA NOTERLİK CAMİASININ ve akabinde Kamuoyunun “DETAYLI ŞEKİLDE”ayrınlatılmasının;”çok önemli olduğunu,faydalı ve isabetli olacağını ..”düşünüyorum..!!
Av. Hikmet Kaplan
