Barrack Obama’yı Sert dille Eleştiren Eski ABD Savunma Bakanı Robert Gates’in yeni kitabı kamuoyunda büyük infiale yol açtı. Türkiye ile ilgili ayrıntılar da dikkat çekti.
Gates’in anılarından bazı başlıklar:
KUZEY IRAK HAVA OPERASYONU
2007 yılında geçen bölümünde Türkiye Güvenlik güçleriyle PKK arasındaki mücadelede Türk ordusunun Hava operasyonu yağmasına şöyle bir yorum yaptıç
“ Irak ın Kuzeyinden sınırı geçerek Türk yetkilileri, askeleri ve polisleri öldürmeye çalışan kürt teröristtler meselesiyle uğraşmalıydık. TÜRKLER, Irak yönetiminden bu sızmaların durdurulmasını istese de Bağdat Yönetimi Kuzey Irak daki Kürt Yetkilerle işbirliği yapamadığı için çaresiz kalmıştı. Bunun üzerini Türk Güvenlik Güçleri sınır ötesinde kara ve hava operasyonları düzenledi. Durum kontrolden çıkmaya çok yakındı. (çok uluslu gücün komutanı David Petraeus)
TÜRK VE ABD GÜÇLERİ KARŞI KARŞIYA GELMESİN DİYE ÇOK UĞRAŞTIK"
Türklerin bize en azından önceden haber vermesini sağlamak için çok uğraştı ki böylece Türk ve ABD güçlerinin kazara karşı karşıya gelmemesinden emin olabilirdik ancak Türkler gelişigüzel ve çoğu zaman sonradan haber veriyordu.
Türklerin hava operasyonlarının bazıları İran sınırına çok yakındı. Birden fazla seferde İranlılar savaş uçaklarını harekete geçirdi ve endişelerimizden biri, Türk ve ABD uçaklarını ayırt edemeyebilecekleri ihtimaliydi.
"TÜRKİYE'Yİ, OPERASYONU DURDURMALARI KONUSUNDA 4 KEZ UYARDIM"
Bu operasyonlar birkaç ay sürdü ve Ankara'yı ziyaretimin hemen öncesinde başlayan, 2008 Şubatı'nın sonundaki büyük bir sınır ötesi askeri operasyonu da içerdi.
Türk hükümeti, daha fazla agresif olmadığı gerekçesiyle içeride şiddetli eleştirilere maruz kalıyordu. Yine de benim mesajım, riskler barındıran mevcut operasyonun durdurulması ve Türk askerlerinin tekrar sınırın öte tarafına çekilmesi gerektiği yönündeydi. Benimle seyahat eden Amerikalı gazeteciler, Türklerin bu mesajı alıp almadığına dair düşüncemi sorduklarında onlara yanıtım, 'evet, çünkü bunu 4 kez duydular' şeklinde oldu.
TSK, AMERİKANIN ETKİSİNİ İNKAR ETMİŞTİ
Güneş Operasyonu, 21 Şubat 2008 saat 19.00'da başlamış, Irak'ın kuzeyine hava yoluyla da desteklenen sınır ötesi kara harekatında amaç, "PKK terör örgütünün mensuplarını etkisiz kılmak ve Kuzey Irak'taki örgütsel altyapıyı kullanılmaz hale getirmek" olarak açıklanmıştı.
Ana hedefin Zap Kampı'ydı. 29 Şubat 2008 sabahı TSK, yaptığı basın açıklamasında operasyon hedeflerine ulaşıldığını belirterek birliklerin Türkiye'ye döndüklerini, çekilme operasyonunun tamamlandığını ilan etti.
ABD Savunma Bakanı Robert Gates'in 28 Şubat'ta Ankara'da yaptığı temasların ertesi günü harekatın sona erdirilmesi, Türkiye içinde tartışmalara sebep olmuştu. Dönemin CHP lideri Deniz Baykal, operasyonun ABD'nin PKK'nın tam olarak bitirilmesini istemediği için sona erdirildiğini iddia etmişti. Türk Silahlı Kuvvetleri ise harekatın süresinin önceden belli olduğunu, ABD yetkililerinin ziyaretinin harekata etkisi olmadığını belirtmişti.
BAŞBAKAN ERDOĞAN'LA İRAN DİYALOĞU
Gates kitabında, İran konusunda Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ile girdiği bir diyaloğun ayrıntılarına da yer veriyor. 2010 yılı Şubatı'nda Türkiye'yi ziyareti sırasında Başbakan Erdoğan'la görüşmesinden bahseden Gates, bu görüşmesine dair detayları şöyle aktarıyor:
"İran konusunda uzun bir sohbetimiz oldu. Bu sohbet sırasında, (Başbakan Erdoğan) hiçbir ülkenin barışçıl amaçlarla nükleer teknolojiye sahip olma hakkından mahrum bırakılmaması gerektiğini söyledi. İranlıları daha şeffaf olmaya ve Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (Uaek) ile işbirliği yapmaya teşvik ettiğini belirtti.
"ERDOĞAN'I SAVAŞ ÇIKABİLECEĞİ YÖNÜNDE UYARDIM"
Daha fazla yaptırımların değerine dair şüpheciydi ve Tahran Araştırma Reaktörü teklifinin hala olası bir hareket planı olduğunu düşünüyordu. Ben de 'düzgünce korunduğu takdirde' nükleer teknolojinin barışçıl kullanılması hakkı noktasına katıldığımı ifade ettim ancak her zamanki ince ve diplomatik tarzımla, onu (Başbakan Erdoğan'ı), İranlıların nükleer silah heveslerini sürdürmeleri halinde bölgede nükleer silahların yayılmasının kaçınılmaz olacağı, İsrail'in askeri eyleminin muhtemel hale geleceği ve bölgesinde bir savaş çıkabileceği yönünde uyardım. Ona, İran'ı müzakere masasına geri döndürmek için yaptırımlara devam etmenin gerekli olduğunu söyledim.
Erdoğan, Türkiye'ye koruma sağlayacak füze savunma sistemine ilgiliydi ancak herhangi bir girişimin, İran gibi spesifik bir tehdide dayandırılarak değil, müttefikler arasında 'ortak güvenlik' bağlamında şekillendirildiğinden emin olmak istiyordu. Erdoğan'la çok az ilerleme sağladığımı hissettim, İranlıları provoke edebilecek her türlü şeye karşı çok ihtiyatlıydı."
MAVİ MARMARA SALDIRISI
Kitabında İsrail'in bölge ülkeleriyle yaşadığı sorunlar ve bu bağlamda Mavi Marmara saldırısı ve Türkiye-İsrail ilişkilerine de değinen Gates, İsrail'in Mavi Marmara gemisine saldırısı ve sonrasındaki "uzlaşmaz" tepkisinin, İsrail ile "sessizce iyi bir askeri ilişki geliştiren" Türkiye ile ilişkilerin kopmasıyla sonuçlandığını hatırlatarak, şöyle devam ediyor:
"Bu olaylar ve buna benzer diğerleri, taktiksel açıdan arzu edilmiş, hatta gerekli olmuş olabilir ancak olumsuz stratejik sonuçları olmuştur. İsrail'in komşuları her zamankinden sofistike silahlar edinirken ve kamuoyları her zamankinden fazla şekilde (İsrail'e karşı) düşmanca hale gelirken, ben, İsrail'in çok güçlü bir dostu ve destekçisi olarak, İsrail'in stratejik çevresi hakkında yeniden düşünmeye ihtiyacı olduğuna inanıyorum. Bu, müttefikler olmasa da İran'la ilgili ve Arap Baharı sonrasında İslamcıların artan siyasi etkisine dair kaygılar dahil, bölgede İsrail'in kaygılarını paylaşan hükümetlerle daha güçlü ilişkiler geliştirmeyi gerektirir."
Gates, bu bölümün sonunda İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun, Mavi Marmara saldırısından dolayı 2013 yılında nihayet özür dilediğini ve Türkiye ile ilişkilerin onarılmasının yolunu açtığını belirtiyor.
ROBERT GATES KİMDİR?
Robert Gates (70) 1966 yılında Sovyetler Birliği üzerine mastır tezini hazırlarken Amerikan Haber Alma Teşkilatı'na (CIA) girdi. Bu kurumda zirveye çıkaran 1991-93 yılları arasında direktörlük yaptı. Çeşitli dönemlerde Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi'nde görev alan Gates, Başkan George W. Bush döneminde, 2006 yılında Savunma Bakanı oldu. Barack Obama başkan olduktan sonra 2011 yılına kadar Gates ile çalışmaya devam etti.
