Bitcoin'de Sağlam Değil

İnternet ve sosyal medya hayatımıza girdiğinden beri çok şey değişti. Kişilerin birbirleriyle kurumlarla, sanatçılar, siyasetçiler ve farklı meslek ve gruptan birçok isimle etkileşimi kolaylaştı. Zaman geçtikçe büyük yeniliklerle karşımıza çıkan sanal ortamdan faydalanmak da mümkün zarar görmek de. İnternette bilgi ve habere en kısa yoldan ulaşılabilen platformlar, kişinin kendisini ifade edebilmesi için sosyal ortam alanlarının varlığının yanı sıra; çocuklar, gençler ve yetişkinler için tehlike ve tuzakların varlığı da inkâr edilemez. Bunun en bariz örneği de internet üzerinden binlerce kişiyi dolandırıp milyonlarca lirayla Türkiye'den Uruguay'a kaçan Çiftlikbank CEO'su Mehmet Aydın.  Bu olayla birlikte son dönemlerde adını sıkça duyduğumuz, herhangi bir merkez bankası, resmi kuruluş, vs. ile ilişiği olmayan elektronik bir para birimi olan Bitcoin’in de kişileri mağdur edip etmeyeceği sorusu akıllara geliyor. Tüm bu soruların cevabını Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim Üyesi Dr. Ali Murat Kırık’la konuştuk.

İNTERNET DENETİMİ SİYASİ KARAR DEĞİL, TOPLUM İÇİN

TBMM’de geçen düzenlemeyle internet üzerinde yapılan yayınlara getirilen RTÜK denetimini nasıl değerlendiriyorsunuz?

YouTube gibi sosyal paylaşım alanlarında yapılan canlı yayın mecralarındaki kısıtlanmayı siyasi bir akla dayandıran kesim var. Oysa denetim yapılmayan sosyal platformlar çocukların ve gençlerin fiziksel ve zihinsel gelişimlerini kötü etkileyebiliyor. Bu alanlara yönelik belli bir yaptırım olmazsa menfi hadiselerin önüne geçemeyiz.

İnternet üzerinden kurduğu Çiftlikbank’la on binlerce kişiyi dolandıran Mehmet Aydın yurtdışına kaçarak ardında büyük bir mağdur kitlesi bıraktı. Sanal alemde oyuna dayalı para kazanma sistemi nedir?

İnternet ortamından para kazanma işlemi çocuk ve gençleri çok fazla etkiliyor.  Oyun mahiyetinde para kazanma esasına dayanan Çiftlikbank vakası her yaş ve her kesimden kişinin ilgi odağına geldi. Bir zamanlar Farmville diye büyük ilgi gören sanal çiftlik bakımı üzerine bir oyun vardı ve sırf bu oyun için insanlar parayla eleman tutuyorlardı. Sonunda para kazanmak bile olmasa hazcılık duygusu ve başkalarının önüne geçme tutkusu bu tür oyunların yaygınlaşmasına neden oldu.

İNTERNETTE BÜYÜK AÇIKLAR VAR

Para vaat eden sistemlerin oyunla başlayıp dolandırıcılıkla son bulması muhtemeldir diyebilir miyiz?

İnsanlar Farmville’de para kazanamıyordu ama Mehmet Aydın onlara Çiftlikbank üzerinden para kazanmayı vaat etti. Vatandaşın yatırdığı parayla inek aldıklarını iddia ettikleri hayvanlar da sanaldı. Hadise büyümeye başlayınca göz boyamak için bir fabrika açtılar. Oysa sadece taşeron olarak bazı firmalar üzerinden etiket basıldığını ve ortada bir çiftlik olmadığını görürsünüz. İnternette çok büyük açıklar var ve Çiftlikbank bu açıktan faydalandı.

Çiftlikbank mağdurları paralarını Mehmet Aydın’dan alabileceklerini iddia edenler tarafından da dolandırıldılar. Buna ne diyorsunuz?

Mağdurlar, kendilerini arayıp paralarını Mehmet Aydın’dan geri alacaklarını söyleyenlere inandıkları için de dolandırıldılar çünkü sosyal medya gruplarında nasıl dolandırıldıklarını ayrıntılarıyla yazıyorlar. Bu bilgileri elde eden uyanıklar da avukat ya da savcıymış gibi onları arayarak bu bilgiler vasıtasıyla kişileri ikna ederek ‘bankaya şu kadar para yatırırsanız hemen hukuki süreci başlatacağız’ yalanıyla vurgun yaptı. Bunlara inanan insanların Mehmet Aydın’a da inanması gayet doğal. Bu noktada farkındalığımız çok zayıf.

PARA İÇİN BENLİKLERİNİ KAYBEDİYORLAR

Bu tür mağduriyetler interneti kolay yoldan para kazanma aracı olarak görmekten mi kaynaklanıyor?

‘İnternetten nasıl kolay para nasıl kazanırım’ sorusu Google’da en çok sorulanlar arasında yer alıyor. İnsanlar hızlı ve kolay kazanç uğruna benliğini kaybedecek noktalara geliyor. Manevi yönden eksik olmak da kişileri kısa yoldan, emek harcamadan para kazanma hırsına itiyor. Çiftlikbank’ın sonucu işte bu yüzden.

Başta Çiftlikbank olmak üzere bu tür dolandırıcılık hadiselerinin hedefi olanlar üzerinde bir sınıflandırma araştırması yaptınız mı?

Analizlerimiz sonucu mağdur gruplarını incelediğimizde ilkokul ve ortaöğretim mezunu insanların bu tür oluşumlara para yatırdıklarını saptadık.  Bankadan kredi çekenler, kötü günler için birikimlerini yatıranlar, çoluk çocuğunun rızkını Çiftlikbank’a kaptıranlar kısa yoldan para kazanmanın hayalini kuranlar maalesef.

BİTCOİN KARŞILIĞI OLMAYAN BİR PARA

Bir de Bitcoin gibi sanal paralar var. Bunların güvenirliliği var mı?

Kripto para birimi; para gibi değeri olan, hem sanal hem de hiçbir şekilde karşılığı olmayan bir para şekli. Her türlü alım satım yapabildiğiniz fakat somut olarak göstermediğiniz bu para birimiyle dünya üzerinde ticaret yapılıyor. Bitcoin de bunlardan biri. Çiftlikbank’taki zincir gibi binlerce bilgisayarın birbirine bağlı olduğu sanal madencilik esasına dayanıyor.

Bitcoin gibi sanal para birimiyle piyasada amaçlanan nedir?

Ekonomiyi sanal ortamda tutabilme gayesi güdüyorlar. Aslında bunun yaygınlaşması sağlayıp dünyadaki para birimlerinin değer kaybetmesini sağlamak. Çünkü bu sanal ağın neye hizmet ettiği belli değil. ABD ve İngiltere’de daha yaysın ve yasallaştırılmış durumda.

KRİPTO PARALAR ULUSLARARASI BİR ŞEBEKE

Bitcoin’in de Çiftlikbank gibi büyük bir skandalla noktalanması söz konusu olabilir mi?

Belli bir süreden sonra Bitcoin evrensel para birimi olup dünya ticareti bu paranın üzerinden yürütülürse herkes birbirinin harcama hareketlerini takip edebilir. Bilgisayarınızda tuttuğunuz verilerle yani Bitcoin madenciliğiyle büyük meblağlara sahip olabilirsiniz. Bu yüzden farklı kripto paralar da ortaya çıktı fakat sonucunun ne olacağı belli karanlık. Ne idüğü belirsiz sanal bir mekanizmadan bahsediyoruz. Bu uluslararası bir şebeke. Yatırılan paralar şu an kimde toplanıyor bilmiyoruz.

Paraların kimde toplandığı belirsiz olduğuna göre Bitcoin mağdurlarının başvuracağı mercii de belli değil o halde!?

Bir gün Bitcoin’in birden değeri düştüğünde ve yatırılan paralar pula dönüştüğünde hiçbir şekilde bir hak iddia edemezsiniz. Çünkü o sisteme girdiğinizde her şeyi kabullenmiş oluyorsunuz. Çiftlikbank gibi Bitcoin skandalı da her an patlak verebilir. İnsanları elinden paranın alınıp bir başka mecraya kaydırılması çok farklı küresel sorunlara neden olabilir.

BİTCOİN ÜZERİNDEN DE BÜYÜK BİR SKANDAL PATLAYABİLİR

Onbinlerce insan sanal bir ortamda oluşturulan bir ağ üzerine nasıl güvenip büyük meblağlar yatırabilir? Hiç kimse bu sistemi sorgulamamış mı?

İnternetin tamamen hayatımıza girmesiyle birlikte insanlar kendilerini ön plana çıkarmak ve var edebilmek için sosyal alanlarda bir yapı oluşturdular. Bu ağlar herkesi rekabet ortamına itti. İnsanlar inanmadığı ve olmadığı bir kişi gibi davranabiliyorlar. Çok beğeni almak kabul görmek anlamına geliyor. İşte Çiftlikbank mağdurları ‘bu sistemde bu kadar kişi olduğuna göre güvenilirdir’ deyip para yatırmaları bu yüzden. Bitcoin de bu durumdan nemalanıyor ve altından ne çıkacağı belli değil.

ARTIK BİRER TEKNOKÖLEYE DÖNÜŞTÜK

Sosyal platformlardaki diğer bir sorunumuz da bir anda şöhrete kavuşan YouTuber’lar. Bu kişiler milyonlarca beğeni alıyor, yüksek meblağlar kazanıyor fakat yerine yeni biri gelince unutuluyorlar. Bu durum kişiyi, dolayısıyla toplumu nasıl etkiliyor?

YouTuber’ların büyük hayran kitleleri oluşuyor. Dört bir yanını bu hayran kitlesi kuşatıyor. Belirli bir hedefi olan kişi o hedefe ulaştıktan sonra tatmin oluyor ve doyumsuzluk başlıyor. Başka arayışlara yöneliyor. Zira zaman herkesi yeniliyor. Eskilerin yerine yenileri geliyor. İşte unutulan bu isimler de bunalımlar baş gösteriyor. Şimdi yurt dışında çocuklar arasında deterjan yutma modası başladı. Zehirlenme ve ölümle sonuçlanacak gösterilerle ünlü olma hissiyatı her türlü etik sorgulamanın önüne geçiyor. Maalesef bugün teknoköleler haline dönüşmüş durumdayız.

DR. ALİ MURAT KIRIK KİMDİR?

1986 yılında İstanbul’da doğan Ali Murat Kırık, 2008 yılında Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Radyo, Televizyon ve Sinema Bölümü’nü birincilikle bitirdi. Marmara Üniversitesi Radyo, Televizyon Anabilim Dalı’nda doktora eğitimine başladı. 2013 yılında “Yeni Medya Çağı Çerçevesinde Türkiye’de Televizyondan İnternete Dönüşüm ve Sosyal Paylaşım Ağlarında Gençlerin Konumu” adlı teziyle doktorasını tamamladı. Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Radyo, Televizyon ve Sinema Bölümü‘nde yardımcı doçent olarak çalışan Kırık, Medipol Üniversitesi İletişim Fakültesi‘nde de Sosyal Medyanın Toplumsal Etkileri, Yeni Medya Okur Yazarlığı, Televizyon Teorileri, Yeni Medyada Yayıncılık Uygulamaları derslerini vermektedir.

Kaynak: Milatgazetesi