Aktivite azlığı veya hareketsizlik, tüm yaş grubu bireylerde, özellikle yaşlılarda kronik hastalıkların ortaya çıkmasında veya var olan kronik hastalıkların ilerlemesinde en önemli risk faktörlerinden birisidir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO),yaşlanmaya bağlı olarak ortaya çıkan kronik hastalıkların önlenmesi ve tedavisinde veya negatif etkilerinin azaltılmasında egzersiz ve fiziksel aktivitenin en önemli uygulama olduğunu bildirmiştir.
Yapılan araştırmalar, fiziksel aktivite düzeyi ile sağlıklı olma arasında çok yakın bir ilişki olduğunu göstermiştir. Yaşlılıkta fonksiyonlarda azalma ve yetersizlik meydana geldiği için, yaşam boyu düzenli fiziksel aktivite ve egzersiz alışkanlığı, sağlıklı yaşlanmanın temelini teşkil eder. Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de ortalama yaşam süresinin uzaması ve yaşlı nüfus oranındaki artış, yaşlı sağlığı ve rehabilitasyon hizmetlerinin önemini daha da artırmaktadır.
Fizyoterapistler, bireylerin doğuştan veya sonradan olan bazı hastalık, yaralanma veya travmalar sonucu kas-iskelet, nörolojik ve kardiyopulmoner, vasküler veya diğer sistemlerinde ortaya çıkan yetersizliği veya fonksiyon kaybını gidermek ve bireyleri kendi sınırları içinde en yüksek bağımsızlık düzeyine ulaştırmak üzere çeşitli fizyoterapi ve rehabilitasyon uygulamaları yapan sağlık profesyonelleridir. Fizyoterapistler, aynı zamanda çeşitli kas- iskelet sistem değerlendirmeleri ışığında bireylerin fiziksel aktivite düzeyi ve hareket yeteneklerine göre kanıt değeri yüksek ve bilimsel temele dayalı, sağlığı geliştirici egzersiz programı belirleyen ve uygulayan bir meslek mensubudur.
Yaşlılık ve yaşlıların rehabilitasyon alanında özelleşmiş olan “Geriatri Fizyoterapistleri” de, yaşlıların rehabilitasyonununyanı sıra, aktif ve sağlıklı yaşlanma, toplumlarda sağlıklı yaş alma bilincini oluşturma, yaşlı bireylerin fonksiyonel düzeyini ve yaşam kalitesini artırma, koruyucu ve destekleyici fizyoterapi hizmetlerini sağlama gibi konular üzerinde çalışmaktadır. 2005 yılında kurulan ve “Uluslararası Yaşlılarla Çalışan Fizyoterapistler Derneği (IPTOP)”’nin kurucu 6 üye ülke derneğinden biri olan “Geriatri Fizyoterapistleri Derneği,” kurulduğu günden bu yana bu özelleşme alanını geliştirmek üzere yaşlılarla çalışan fizyoterapistleri bir çatı altında toplayarak onların bu konudaki bilgi, klinik beceri ve yeteneklerini geliştirmek için eğitim vermektedir. Aynı zamanda fizyoterapi bakış açısıyla yaşlı bireylerin sağlığını ve yaşam kalitesini artırmak için yaşlılara yönelik eğitim ve toplumsal hizmet vermekte; yaşlılarla ilgili çeşitli projelerüretmekte ve yaşlılarla ilgili yeni sağlık politikalarıoluşturmada aktif görev almaktadır.
Bu misyon doğrultusunda Covid-19 bulaşından korunma amaçlı evde kalan ve aktivite seviyesi azalan yaşlılarımızı, Geriatri Fizyoterapistleri Derneği olarak evde aktif olmaya ve yaşlılara özel olarak hazırladığımız egzersizleri yapmayateşvik etmek istiyoruz. Bilimsel araştırmalar doğrultusunda özel olarak planladığımız bu egzersiz programı, yaşlının evde kendi başına emniyetle yapabileceği ve çoğunlukla sandalyede yapılan “başlangıç seviyesi” egzersizlerinden oluşmaktadır. Bu egzersizler solunum ve postür egzersizleri, eklem hareketleri, basit germe ve kuvvetlendirme egzersizleri, denge, ağırlık aktarma ve yürüme egzersizlerinden oluşmaktadır.
Başlangıç seviyesi egzersiz programı, çok basit egzersizlerden oluştuğu için kalp hastalığı, diyabet veya artrit gibi kronik hastalığı veya ağrı, kas sertliği gibi problemleri olan veya önceden egzersiz alışkanlığı olmayan yaşlılar için bile emniyetle kullanılabilen ve herhangi bir probleme yol açmayan bir programdır
NOT-1) Yaşlılar için programladığımız egzersiz videosuna aşağıdaki linklerden ulaşabilir.
http://www.geriatrifizyoterapistleri.org/
https://www.youtube.com/watch?v=-eshty_q6j8
NOT-2: Egzersizleri yapacak bireyler için öneriler:
Haftada en az 3-5 gün (tercihan her gün), günde 1-3 kez yapılması gereken egzersizlerin sayıları 3-5 tekrar ile başlamalı, zaman içinde egzersizlere alıştıkça ve performansınız geliştikçe yavaş yavaş artırılmalıdır. Bu egzersizlerin yanı sıra ev içinde mümkün olduğunca günün belli saatlerinde birkaç kez 5-10 dakikalık yürüyüş yapmaya gayret edilmeli, yorulmadan gündelik basit ev işleri sürdürülmeye çalışılmalıdır.
Daha önce düzenli egzersiz yapma alışkanlığınız yoksa veyaherhangi bir hastalığa bağlı olarak ağrı, hareket kısıtlılığı veya kas zayıflığı gibi istenmeyen bir durum söz konusu ise,başlangıçta bu egzersizlerin bir kısmı yapılamayabilir veya tekrar sayısı daha az olabilir. Bu egzersizler, evde tek başınaveya tüm aile bireyleri ile birlikte uygulanabilir ve televizyon seyrederken veya telefonla konuşurken bile rahatlıkla yapılabilir. Egzersizleri yaparken dikkat edilmesi gereken noktalar, videoda belirtilmiştir.
Haydi şimdi hep birlikte evde egzersiz yapalım, sağlıklı kalalım, mutlu olalım, kendimizi koruyalım.
Geriatri Fizyoterapistleri Derneği Adına
Prof. Dr. Fzt. Filiz CAN
Geriatri Fizyoterapistleri Dernek Başkanı
Hacettepe Üniversitesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Fakültesi Öğretim Üyesi/ Ankara
