“*Kutadgu Bilig*” de yer alan ve güncel deyimiyle “*hukukun üstünlüğü*” *kavramına karşılık sayılabilecek bir saptamada şöyledir* . ”*Beylik Ululuk çok iyidir; fakat daha iyi olan töredir*.”
Bundan daha önemlisi ise “ *Törenin tüz (eşit) uygulanmasıdır*.”
Görüleceği gibi , bu saptamalar zaman üstü niteliğe sahiptir ve hala üzerinde tartışılan konulara ilişkindir. Bu sözlerle hukukun, egemen/erkli dahil , her türlü gücün üstünde olduğu açıkça dile getirilmekte; doğru hukukun önemi vurgulanmaktadır. Uygar ve demokratik bir toplum için gerekli olan da bu değil midir? Kafesoğlu’nun anılan yapıtından alıntıladığım şu sözler adalet bilincinin anlatımıdır.
“*Benim doğam adildir…Ben işleri adalet üzere hallederim, Bey ya da Kul diye ayıramam*…
* Zalimler karşısında çatık kaşlı ve asık suratlı olurum*….
* İster oğlum, ister akrabam, ister yolcu ,geçici, konuk olsun benim için tümü birdir, hüküm verirken birbirinden ayrım gözetmem*…
*Devletin temeli adalettir. Bey adil olursa dünyada huzur olur*….
* Yasaları adil uygulayan bey bütün dileklerine kavuşur*….
*Halkı adil yasalarla yönet. Birinin diğerine karşı zorbalığa kalkışmasına meydan verme…*
*Bu sözler, adaleti, devleti oluşturan her türlü kurumun ve işleyişin temeli sayan anlayışın açık kanıtıdır*.
Zorbalara ve zalimlere karşı güçsüzlerin korunması gereğinin anlatımıdır.
*Yine bu sözler salt yasallık ilkesini yeterli saymayan , bunun da ötesinde yasaların adil olması gerektiğini vurgulayarak , yasaları hukuksallık düzeyine çıkarmayı amaçlayan yaklaşımı simgelemektedir*.
Ayrıca, yukarıdaki saptamalar, “ iyilik ve yararlılık” ilkelerine dayanmaktadır. İyilik ve yararlılık ilkesine göre ,yasa, iyi olmalı, birey ve toplum yararını gözetmelidir. İyilik ve yararlılıktır ki ,bireyleri yakınlaştırır, barıştırır; devlet ve toplum düzenini süreklileştirir.
* Yukarıdaki alıntıda vurgulanması gereken bir başka yön , eşitliktir ; bireylerin yasa önünde eşit tutulması, aralarında herhangi bir ayrım yapılmamasıdır*.
*Bu istem ve amaç çağdaş hukukun da önemsediği başlıca niteliktir*…
Yönetenle yönetilen ,beyle kul arasında ayrım yapmama anlayışının, yönetimin ve adaletin temeli olması gerektiği “* Kutadgu Bilig*” de vurgulanan ilkelerin başında gelmektedir….
Ruhu şad olsun
Alıntı
