GÜNCEL

SOHBET ADABI

GÜNÜMÜZDEN 137 SENE EVVEL “SOHBET ADABI” ÜZERİNE KALEME ALINMIŞ BİR YAZI


Sözlerine şahsi istek ve arzularınla başlama! Bir şeyi tarif eylediğin zaman bazı kelimeleri tekrar etmeyi alışkanlık edinme! Dinleyenlerin bilgi ve dirayetçe en aşağı derecede bulunanlarını gözden uzak tutmayarak, anlatacığın konuları onların anlayış ve kavrayışlarının anlayabileceği şekilde söyle! Özellikle anlamayacak olanlara ilim ve fenlerden bahsetme! Bağırarak söyleme! Çünkü nezaketle söylenen sözde büyük bir kuvvet   Ve tesir vardır.

Konuşma sırasında, konuşanın sözlerine kulak vermeyip de, sonra; (Ne buyurmuştunuz?) yollu sorularla onu söylediği bir sözü tekrara mecbur etme! Dinleyenlerden, üstünde bulunanlara tabasbus (yaltaklık, yaltaklanma ) ve altında olanlara tazim gösterme! Konuşmada, edep ve terbiyeye aykırı müstehcen kelimeler kullanma! Lakırtı arasında yabancı lisanından kelime veyahut ıstılah ve ibareler kullanma! Zira bu yolda münasebetsiz sözler söylemek ancak seni küçük düşürür. 

Dinleyicilerden biriyle özel bir şekilde sohbet etme! Zira sohbet meclisinden her biri  güvensizliğe, veya hakarete veya kendileri hakkında bir kötü niyete yormakla hepsinin nefretine sebep olur. 

Dinleyenlerden her biri gerçeğe uygun bir münasebetsizlikte bulunsa bile, söyleyenini utandıracak şekilde gülme. Belki inanmadan söylemiş veyahut söyledikten sonra farkına varıp da pişman olmuştur. Adam bozmak, alay ettirmek için başkalarına yol göstermektir. Çünkü sen de insan olduğun için - ne kadar mükemmel olsan- üstünde daha olgunu bulunması muhtemel ve dolayısıyla senin de alaya alınacak bir münasebetsizlikte bulunmaklığın olabilir.

Mecmua-i Ebuzziya; Cilt 1. S. 145. İstanbul 1882.