️ | Rufat Gürel / Tarihçi, Araştırmacı Yazar
KAÇ HA KAÇ DÖNEMİNDE BÜYÜK MÜCADELE VEREN, ANCAK BİR ÇOĞUMUZUN TANIMADIĞI KACERDOĞANŞALI KÖYLÜ KAHRAMANLARIMIZDAN BİRİSİ ABBAS AYDIN (Deli Abbas)
Kahramanlıkla Yazılan Bir Destan: Kaçardoğanşalı Köyünden Süleyman Oğlu Abbas
Iğdır ilinin Karakoyunlu ilçesine bağlı Kaçardoğanşalı köyü; çalışkan, mert, yiğit, vatansever ve hoşsohbet insanlarıyla tanınan, şiir bir köy. Iğdır il merkezine 21 kilometre, Karakoyunlu ilçe merkezine 7 kilometre, Alican Sınır Kapısı’na ise yalnızca 4 kilometre uzaklıkta yer alır. Ağrı Dağı’nın görkemli siluetinin 20 kilometre kuzeyinde, o büyük dağın gölgesinde uzanan bu kadim köy, tarih boyunca nice acılara ve kahramanlıklara tanıklık etmiştir.
Tarihten Günümüze Bir Direniş Köyü
Kaçardoğanşalı köyü, 1828-1917 yılları arasında tam 89 yıl boyunca Çarlık Rusya’sının işgali altında kalmıştır. Kuzeybatısında Mürşitali, güneydoğusunda Taşburun köyleri yer alır. Taşburun tamamen Ermeni yerleşim yeri olup Mürşitali köyünde de çoğunluk Ermeni idi. Özellikle Taşburun’da Ermeni silahlı kuvvetleri konuşlanmıştı.
Coğrafi ve stratejik konumunun önemi nedeniyle Kaçardoğanşalı köyü, hem Ermeni mezalimine sahne olmuş hem de vatan savunmasında büyük bedeller ödemiştir. 1886 yılı Rus nüfus sayımında köyün nüfusu 789, 1915 sayımında ise 1.173 kişi olarak kaydedilmiştir. Köy, Kaçar boylarından Kovanlı kolu tarafından kurulmuş olup tarihi 500 yıl öncesine kadar uzanan köklü bir yerleşimdir.
Savaşın Gölgesinde Bir Köy
1917 Bolşevik İhtilali sonrası Rusların bölgeden çekilmesi, 30 Ekim 1918’de Mondros Ateşkes Antlaşması ile Osmanlı ordusunun bölgeyi boşaltması ve akabinde 1918’de Ermenistan’ın kurulması, Kaçardoğanşalı’yı çok zor bir döneme sürüklemiştir.
Alican Sınır Kapısı’na yakınlığı, Iğdır-Alican yolunun köyün batı topraklarından geçmesi ve çevresinde Ermeni yerleşimlerinin bulunması nedeniyle köy, büyük saldırılara maruz kalmıştır. Köyün camisi tahrip edilmiş, birçok masum insan şehit edilmiştir. Savunmasız halk “Kaç ha kaç!” diyerek göç etmek zorunda kalmış, bu zorlu yolculukta çok sayıda can kaybedilmiştir.
Kahramanlar Yurdu Kaçardoğanşalı
Bu zor dönemde köyün eli silah tutan yiğitleri boş durmamış, halk desteleri (milis kuvvetleri) kurarak destansı bir direniş sergilemiştir. Bu kahramanlardan biri de “Deli Süleyman” lakabıyla anılan madalya sahibi Meşe Süleyman oğlu Abbas Aydın’dır.
Süleyman oğlu Abbas, çevre köylerden topladığı milislerle birlikte büyük bir direniş göstermiş; Taşburun’da “insan kasabı” olarak bilinen Ermeni General Drastamat Kanayan DRO’ya ağır bir yenilgi yaşatılmasında destesiyle büyük kahramanlık göstermiştir. Kaçardoğanşalı köyü, onun komutasında Taşburun çatışmasında büyük kahramanlık göstermiş, savaşın seyrini değiştirmiştir.
Süleyman oğlu Abbas Aydın, cesareti, vatanseverliği ve gözü pekliğiyle halk arasında “Deli” lakabını almıştır. Tiflis’ten getirilen silahların Iğdır milislerine ulaştırılmasında, Iğdır halk milislerinin Iğdırmava’da eğitilmesinde büyük rol oynamıştır. Ayrıca Iğdır’da kurulan Iğdır Millî Cumhuriyeti yönetiminde İaşe Nazırı olarak görev yapmıştır.
Iğdır’ın Ermeni işgalinden kurtarılmasında, Kazım Karabekir Paşa’nın emrinde milisleriyle görev almış, bölgenin Türkiye topraklarına katılmasının ardından uzun yıllar Kaçardoğanşalı köyünde yaşamıştır. Altı erkek, sekiz kız çocuğu olan bu kahramanımızın mezarı bugün de Kaçardoğanşalı köyünde bulunmaktadır.
Unutulmaması Gereken Bir Miras
Ne yazık ki, bizlere bu toprakları emanet eden böylesine kahramanları yeterince tanımıyor, adlarını hak ettikleri biçimde anmıyoruz. Oysa gençlerimizin ve halkımızın bu kahramanları çok iyi bilmesi, onların fedakârlıklarını örnek alması gerekmektedir.
Başta Gazi Mustafa Kemal Atatürk, Şark Kahramanı Kazım Karabekir Paşa, Süleyman Abbas Aydın ve onun silah arkadaşları olmak üzere, bu vatan uğruna can veren tüm şehitlerimizi rahmet, minnet ve saygıyla anıyorum.
