''Milli Mücadele'de “Sovyet Rus yardımları” olarak bilinen meselenin gerçek yüzünü Buhara Sovyet Halk Cumhuriyeti’nin ilk ve son cumhurbaşkanı olan Osman Kocaoğlu 1962 yılında Yakın Tarihimiz'de anlatmıştır.
Buhara Cumhurbaşkanı Osman Kocaoğlu'nun oğlu Timur Kocaoğlu bu meseleyi şöyle anlatır.
'Yanlış olarak “Rus yardımı” olarak geçen bu olayı şöyle özetliyebiliriz: İstiklal Savaşı sırasında para ve silah yardımı sağlayabilmek için Atatürk, Rusya’ya Dışişleri Bakanı Ali Kemal Tengirşenk başkanlığında bir Türk heyeti gönderir. Türk heyetini kabul eden Lenin ve Stalin Rusya devletinde yüklü yardım etme imkanının olmadığını, ancak Buhara Emirinden kalan hazineye sahip genç Buhara Cumhuriyeti kendi hazinelerinden bir miktarını Türkiye’ye yardım olarak vermeyi kabul ederse, Rusya hükümetinin bu yardımı Türkiye’ye ulaştırmada aracılık yapabileceğini bildirirler. O sırada Moskova’da bulunan Buhara heyetine durum aktarılır. Buhara Cumhurbaşkanı Osman Kocaoğlu bu yardımı yapabileceklerini Türk ve Rusya hükümetlerine bildirir. Buhara Millet Meclisi kendi hazinelerinden yüz milyon altının Türkiye’ye ulaştırılması için Rusya’ya gönderilmesini oy birliğiyle onaylar. O sıralarda Buhara’da yeni Buhara ordusunun kurulmasında çalışan Türk subaylarından Raci Çakıröz, Buhara hazinesindeki altınların sayımı ve onlardan yüz milyonunun tren vagonlarına yüklenerek Moskova’ya gönderilmesinde kendisinin de görev aldığını bu önemli tarihî olayın canlı tanığı olarak kendi hatıralarında açıklamıştır. Ancak Buharadan yüz milyon olarak gönderilen altınların yalnız 10 milyonluk bölümü Ruslar tarafından Ankara hükümetine ulaştırılır. Ruslar 90 milyonluk bölümün üstüne “ulaşım masrafı” diye yatmışa benziyor'''
Prof.Dr. Erhan Afyoncu
